zaterdag 18 juni 2016

Leve de auto, leve het fietspad!

Vroeger, toen ik nog jong & onwetend was, dacht ik dat fietspaden aangelegd werden ten behoeve van fietsers. Des te meer fietspaden des te beter. Ieder fietspad is per definitie goed. Leve het fietspad!

Sinds ik veel op snelle ligfietsen rij, snap ik dat een fietspad niet altijd voor alle fietsers een goede oplossing is. Ik stoorde me daar niet aan. Integendeel zelfs, fietsen op een minder fietspad versterkte het gevoel dat ik op mijn lage snelle ligfietsje onderdeel uitmaakt van een kleine voorhoede, een fietser uit de toekomst. Een toekomst waarin bijna iedereen zich snel, gezond, sportief en milieuvriendelijk fietsend voortbeweegt. Dag hotsend klotsend tegelfietspad uit het verleden, verderop lonkt het snelle asfalt!

In de loop der jaren nam toch het gevoel van onbegrip toe. In veel situaties zag ik niet meer in waarom een stuk fietspad voor fietsers van nut zou zijn. We zijn in Nederland trots op de enorme lengte van het fietspadennetwerk, maar veel fietspaden kunnen we beter arm zijn dan rijk, ze voegen niets toe aan het stimuleren van het fietsgebruik, ze beantwoorden niet aan de behoefte van fietsers.

Met dat besef in mijn achterhoofd maakte ik onlangs een fietstocht van Houten naar Keulen. Ik verwachtte in Duitsland weinig fietspaden maar wel veel goed asfalt. Een walhalla voor snelle fietsers, zo had ik gehoopt.

Echter, kom je in Duitsland met een (voor met een velomobiel redelijk ontspannen) snelheid van ruim 40km/h bij een stadje aangereden, maant een rond blauw bord je om over een drempel de stoep op te rijden. Een stoep die gedeeld wordt met wankelende bejaarden, spelende kinderen, masten voor straatverlichting en bloembakken. Naast je lonkt het gladde asfalt maar juist als je bij je buren te gast bent wil je de regels niet overtreden. Alleen iemand die fietsers haat of vreest, of - meer neutraal - echt geen flauw idee heeft van het gebruik van de fiets anders dan als kinderspeelgoed, kan een dergelijk fietspad verzinnen én verplicht stellen.

De fietspaden buiten stadjes zijn vaak smal en het wegdek is dikwijls slecht. Bovenal beginnen en eindigen ze plots, doorgaans met drempel. Een dikke kras op de bodem van mijn Quest vormt daar het bewijs van. Ook was ik al fietsende vaak de verhoogde oprit van een verplicht fietspad al gepasseerd voordat ik het door had. Fijn doorfietsen zit er zo niet in.

Terwijl ik zo probeerde om mijn Quest op een vlotte manier over de Duitse wegen te leiden kon ik uiteindelijk maar één conclusie trekken: veel fietspaden in Duitsland zijn niet aangelegd omdat fietsers er profijt van hebben maar juist de automobilisten. Geen nare fietsers meer in de weg? Stuur ze de stoep op! Lekker doorgassen zonder hinder van traag verkeer? Geef die fietsers een veredelde vluchtstrook! Geen toestanden met aansprakelijkheid na aanrijding met zo'n uitslover in lycra? Maakt het fietspad verplicht! Niets zo goed voor de automobilist als het fietspad! Leve de auto, leve het fietspad!

De lezer kan mijn woeste ideeën nu gaan karakteriseren als 'doorslaan' maar recent illustreerde zelfs een Duitse burgemeester hoe bestuurders op fietsers neerkijken. Voor het inhalen van fietsers op de rijbaan wil hij aan rechterzijde van zijn auto een spuit met gier monteren ("Bei meinem nächsten Auto lasse ich mir zwei Behälter fürs Scheibenwischen einbauen. Einen auf der rechten Seite, mit Jauche fürs Überholen").

Op de terugweg uit Keulen heb ik praktisch alle borden van het type "Verplicht fietspad" genegeerd en dat voelde als een bevrijding. Het fietsen ging niet alleen sneller, maar ik kon er ook weer veel meer van genieten. Ik denk bovendien dat het niet wezenlijk minder veilig was.

Eind goed al goed dus? Helaas niet. Ik kan de gedachte niet meer 'ontdenken' dat fietspaden niet alleen in Duitsland maar ook in Nederland dikwijls helemaal niet voor fietsers maar juist voor automobilisten aangelegd worden. Ik zoek daar geen complot tegen fietsers achter maar eerder een grotendeels onbewuste en cultureel bepaalde houding waarin automobilisten als volwaardige verkeersdeelnemers gezien worden en fietsers altijd 'te gast' zijn. Dat er speciale fietsstraten bestaan die expliciet aangeven dat de auto 'te gast' is bevestigt dit.

Daar bovenop is bovendien het heersende beeld van 'de fietser' achterhaald. Fietsers die 25 km/h rijden worden zowel door de media als door 'de man op straat' als 'gevaarlijk snel' omschreven terwijl straks het merendeel van de (ondersteunde) fietsers zo snel rijdt. Over fietsen (fietsachtigen) als pedelecs nog niet eens gesproken. Zeker in het licht van de enorme uitdagingen die het klimaatakkoord van Parijs ons stelt is het de hoogste tijd om alles wat we menen te weten over fietsinfrastuctuur los te laten en geheel 'out of the box' na te denken over een infrastructuur die fietsers vrij baan geeft.

5 opmerkingen:

Kees van Malssen, oud-voorzitter NVHPV zei

Een stuk naar mijn hart. Er zijn goede fietspaden. Er zijn ook goede fietspaden die juist vóór de fietsers zijn aangelegd. Maar er zijn helaas ook heel erg veel "maak de weg vrij voor auto's" fietspaden. En als die nou nog goed van kwaliteit zijn....

Kortom, geniet waar het kan en spreek - vriendelijk maar dringend - de (lokale) overheid aan op fietspaden die er alleen maar zijn om de automobilisten te plezieren.

Piet zei

Herkenbaar, komt goed overeen met dit artikel: http://www.lowtechmagazine.be/2010/05/de-file-voorbij-kris-peeters.html
Overigens, het viel mij vorige week erg mee hoe goed ik kon doorfietsen in de verstedelijkte omgeving Rotterdam e.o.

Belle zei

Op onze fietstocht naar Denemarken vorig jaar door Duitsland waren we blij als er geen fietspad lag en we van de rijbaan gebruik konden maken. Vooral bergafwaarts met snelheden tot 80 kilometer per uur is de rijbaan meer geschikt door de ruimere bochten. De verplichte fietspaden in dorpjes (trottoir met uitritten en afvalbakken) hebben wij wel genegeerd. Ik had al een verhaal ingestudeerd voor als we aangehouden zouden worden (niet gebeurd). Ik vond het ligfietsen op het gecombineerde trottoir/fietspad veel te gevaarlijk: de automobilisten zouden door de hagen rond hun tuin ons nooit op tijd zien aankomen. Daarbij remmen klinkers af en stonden vuilnisbakken vaak in de weg.

In Nederland is het probleem dat we DENKEN dat we een geweldig fietspadennetwerk hebben en in vergelijking met het buitenland is het nog waar ook. Dat het beter is dan elders is mooi, maar dat betekent niet dat het goed is. N-wegen zijn in het verleden ook A-wegen geworden omdat het verkeer sneller werd en toenam. Hetzelfde moet nu gebeuren met fietspaden. Ik huil als er een nieuw tweebaans fietspad van slechts een meter breed wordt aangelegd. Dan hangt het groen er links en rechts ook nog overheen. Het lijken meer velomobiel-wasstraten dan fietspaden en een tegenligger ziet je helemaal niet aankomen, zeker niet in een bocht. In dat soort situaties denk ik tegenwoordig steeds vaker: dit fietspad voldoet niet voor mijn fiets en dan verhuis ik naar de rijbaan. Wie er wat van zegt kan een tirade verwachten.

Reinier | Intellifiets zei

Zo had ik nog nooit naar fietspaden gekeken, maar het verklaart wel een heleboel rare situaties die ik dagelijks tegenkom. Bedankt voor je verhelderend verhaal!

PLW Smits zei

Blijft altijd een beetje een spanningsveld als je besluit de weg op te gaan. Word ik niet aangehouden?, word ik niet aangereden?. Soms menen automobilisten intimiderend rakelings langs je te moeten scheuren (de weg is van mij, niet van jou), ongeduldig in te halen, te toeteren enz.
Tja, wat is wijsheid vraag ik me dan af en is de gemeente zo vrijpostig om de portemonnee open te trekken voor een wel fatsoenlijk fietspad?